Wanneer broers en zussen hun DNA laten testen, is het niet verwonderlijk dat de resultaten doorgaans vergelijkbaar zijn. Daarom is het voor veel mensen verrassend dat twee broers of zussen (geen tweelingen) van precies dezelfde ouders en voorouders verschillende etniciteitsresultaten kunnen ontvangen. Immers, identieke voorouders zouden identieke etniciteitsschattingen moeten opleveren, toch?
Nou, zo eenvoudig is het niet. Het komt zelfs regelmatig voor dat kinderen van dezelfde ouders verschillende etniciteitsschattingen hebben. Er zijn verschillende factoren die de genealogische etniciteit kunnen beïnvloeden. Die factoren bekijken we hier.
Fundamentele menselijke genetica
Om genealogische DNA-tests te begrijpen, moet u iets weten van de genetica van de mens. We gaan niet te diep in op de wetenschap achter de genetica, maar er zijn een aantal basisprincipes die u moet kennen.
Chromosomen
DNA bestaat uit chromosomen. De mens heeft 23 chromosomenparen. De meeste genealogische DNA-tests, zoals die bij MyHeritage DNA, zijn autosomale tests. Dat betekent dat er wordt gekeken naar de eerste 22 chromosomenparen, de autosomen. Het 23ste chromosomenpaar is het geslachtschromosoom dat bepaalt of iemand als man of als vrouw wordt geboren. Andere DNA-tests (Y-DNA, mtDNA) kijken naar andere delen van het DNA. Voor etniciteitsschattingen worden echter autosomale DNA-tests gebruikt.
Genen
Elk chromosoom bestaat uit genen. Een chromosoom bevat honderden of zelfs wel duizenden genen. Deze genen vertellen ons lichaam hoe te groeien en te functioneren. Ze zijn onder andere verantwoordelijk voor de kleur van ons haar, onze ogen en onze huid, ons gewicht, de vorm van ons gezicht, en zelfs of we meer van zoet of van hartig houden. Deze genen behalen ook ons etnische erfgoed. Bepaalde variaties in de genen komen in bepaalde gebieden veel voor maar zijn zeldzaam in andere gebieden. Sommige variaties worden alleen in specifieke etnische groepen gevonden. Etniciteitsschattingen vertrouwen op deze genen als indicatoren van waar uw voorouders hebben geleefd.
Genetische wirwar
Uw DNA vertelt veel over wie uw voorouders waren en waar ze hebben geleefd. Maar door de manier waarop genen van ouders naar kinderen worden doorgegeven, wordt het een beetje een warboel. De kinderen hebben allemaal 22 paar autosomale chromosomen, maar die paren zijn niet identiek. Onze voortplantingscellen nemen stukjes en beetjes van elk van die chromosomen om een nieuwe, unieke configuratie te vormen. De nieuwe DNA-streng lijkt erg op de oude maar is niet identiek.
Broers en zussen delen in hoge mate dezelfde genen, daarom lijken ze op elkaar, maar er zijn altijd een aantal verschillen in hun genetische code, tenzij het identieke tweelingen zijn.
Dat betekent dat er ook verschillen kunnen zijn in hun etniciteitsschatting. Laten we eens kijken naar een voorbeeld van hoe dat zou kunnen gebeuren.
Voorbeeld van het overerven van DNA
In dit voorbeeld beginnen we met een aantal eenvoudige etniciteitscombinaties. Dit eenvoudige model laat zien hoe verschillend etniciteitsschattingen kunnen zijn voor broers en zussen.
Op het eerste gezicht zou u kunnen denken dat, als uw grootvader voor 50% Iers en voor 50% Schots is en uw grootmoeder voor 100% Italiaans, dat uw vader dan voor 25% Iers, 25% Schots en 50% Italiaans zou moeten zijn, maar dat is niet per se waar.
In het voorbeeld kan de grootmoeder van vaderszijde alleen Italiaanse genen doorgeven, dus is de helft van de genen van de vader Italiaans (50%). Maar de grootvader van vaderszijde kan Ierse of Schotse genen doorgeven, en het zal niet altijd precies de helft van elk zijn. In dit voorbeeld zijn er meer Ierse dan Schotse genen overgedragen.
Aan moederszijde zult u hetzelfde zien. Er zijn meer Ierse dan Italiaanse genen overgedragen. Voor iedere nieuwe generatie geldt dat er een nieuwe kans is dat er een willekeurig aantal genen van iedere etniciteit wordt overgedragen. Na slechts twee generaties bestaan er al grote genetische verschillen tussen broer en zus.
Gemiddeld delen kinderen van dezelfde ouders ongeveer 50% van hun DNA met elkaar, maar sommigen delen iets meer en sommigen iets minder. Want, terwijl we allemaal 50% van ons DNA van elk van onze ouders ontvangen, zijn de segmenten die we ontvangen volledig willekeurig.
Etniciteitsschattingen
Maar, als eenieders DNA uniek is (met uitzondering van identieke meerlingen), hoe slagen we er dan ooit in om iemands etniciteit te bepalen? Het antwoord is: door middel van polymorfieën van één nucleotide lang (single nucleotide polymorphisms, SNP’s). SNP’s zijn zeer kleine stukjes DNA die, afhankelijk van uw voorgeslacht, net even anders zijn.
DNA muteert in de loop der tijd. Normaal gesproken maakt DNA exacte kopieën van zichzelf, maar soms wordt daarbij een foutje gemaakt, vergelijkbaar met het veranderen van één letter op een bladzijde met tekst. Als die mutatie wordt doorgegeven, zal ze na verloop van tijd in steeds meer afstammelingen verschijnen.
Mensen waren in het verleden veel honkvaster dan tegenwoordig. Ze trouwden meestal binnen hun eigen etnische of religieuze groep, dus die kopieerfoutjes stapelden zich in de loop der tijd op. In sommige gevallen zijn ze volledig uniek. Als je DNA een SNP bevat dat alleen onder Egyptenaren voorkomt, dan is de kans groot dat je een Egyptische voorouder hebt.
Bij MyHeritage DNA testen we miljoenen van die minieme stukjes genetische code en vergelijken we ze met de DNA-monsters in onze databases om uw etniciteitsschatting te maken. Des te meer SNP’s u hebt die met een bepaalde etnische groep matchen, des te hoger uw etniciteitsschatting voor die groep zal uitvallen.
Maar vergeet niet dat DNA elke generatie opnieuw door elkaar wordt gehusseld. Als u veel SNP’s overerft die aan een bepaalde groep zijn gerelateerd, dan ontvangt u een hoog etniciteitspercentage voor die groep. Als uw broer of zus minder SNP’s voor die groep heeft overgeërfd, ontvangt hij of zij een lager percentage.
Ook gebruiken bedrijven die DNA testen verschillende methoden om de etniciteit te berekenen. Dat betekent dat de resultaten van uw etniciteitsschatting kunnen verschillen als u uw DNA bij meer dan één bedrijf laat testen, terwijl er natuurlijk niets aan uw DNA verandert.
Verwanten vinden
Een interessant gevolg hiervan is dat u en uw broers en zussen mogelijk met verschillende verwanten matchen. Als u uw DNA bij MyHeritage DNA hebt laten testen, worden de resultaten vergeleken met die van alle anderen in de database, om te kijken of ze met u verwant zijn. Dat geeft u de mogelijkheid om in contact te komen met verre familie, zodat het onderzoek en de familieverhalen kunnen worden gedeeld.
Omdat uw DNA niet exact matcht met het DNA van uw broers en zussen, zullen de verwanten waarmee u en zij matchen ook niet precies hetzelfde zijn. In het bovenstaande voorbeeld vindt de zoon eerder matches met sterke Ierse en Italiaanse genen, terwijl de dochter meer Duitse en Schotse verwanten zal vinden. Dit betreft vooral verre verwanten. Ondanks de verschillen zullen zowel de zoon als de dochter bijna zeker dezelfde nauwe verwanten vinden (eerste, tweede en derde neven en nichten).
