Mensen maken fouten. Kent u het gezegde: Vergissen is menselijk, vergeven goddelijk? Voor genealogen moet dat zijn: Vergissen is menselijk, corrigeren genealogisch.
Iedere familiehistoricus en genealoog weet dat stambomen fouten kunnen bevatten.
Soms zijn ze het resultaat van eenvoudige menselijke vergissingen. Gegevens kunnen niet goed gehoord zijn, verkeerd overgeschreven of slecht gekopieerd. Tragische gebeurtenissen, zoals sterfgevallen, kunnen het geheugen van familieleden vertroebelen en ervoor zorgen dat de informatie die u ontvangt onnauwkeurig is. En soms komt het gewoon door een slecht handschrift. Soms vloeien fouten voort uit informatie van familieleden die de waarheid gewoon niet kenden (zoals fouten op grafstenen) of geen dure correctie wilden laten uitvoeren (wederom fouten op grafstenen). Soms probeert men het verleden gewoon te mooi voor te stellen en in de loop der jaren te verfraaien.
Hier volgen enkele tips om het herhalen en opstapelen van fouten in uw onderzoek te voorkomen.
- Als u de keuze hebt tussen gescande, gedigitaliseerde of gemicrofilmde beelden van een akte en een transcriptie die door iemand anders is gemaakt, kies dan altijd voor de afbeeldingen. Iedere keer dat er een afschrift van een originele akte wordt gemaakt, kunnen er menselijke fouten insluipen. Bovendien is de transcriptie het resultaat van subjectieve beslissingen van iemand die mogelijk niet op de hoogte was van bepaalde namen of plaatsen in andere talen of van iemand die niet goed is opgeleid in het ontcijferen van handschriften met veel gemaakte fouten, afkortingen of symbolen. De afschrijvers kunnen heel precies proberen te zijn, de gegevens zijn dat misschien niet. Bekijk dus altijd zelf de afbeeldingen.
- Hoewel volkstellingsgegevens altijd nuttig zijn, heeft de volksteller het zware accent van veel families niet altijd goed begrepen. Dit kan hebben geleid tot fouten in leeftijden, namen en herkomst.
- Probeer de familie tijdens opeenvolgende volkstellingen te volgen om de feiten op een rijtje te krijgen. Voor de VS kunt u ook andere documenten raadplegen, zoals staatsvolkstellingen (als die zijn gehouden), socialezekerheidsregisters, oproepingskaarten voor het leger, vreemdelingenregistratiekaarten, stemregisters en staatsburgerschapsdocumenten.
- Historische krantenartikelen kunnen belangrijk zijn, maar vergeet niet dat de verslaggevers personen kunnen hebben geïnterviewd die slechts vaag op de hoogte waren van details. Of de verslaggever wist onvoldoende van de situatie af om grondig onderzoek te plegen. Dit gebeurt zelfs bij de beste kranten. Een gepubliceerd overlijdensbericht kan ook gebaseerd zijn op eerder gemaakte fouten en zo de fouten alleen maar bestendigen
- Op het internet of in boeken gepubliceerde stambomen zijn slechts zo goed als de persoon die ze heeft opgesteld. Is de onderzoeker methodisch te werk gegaan? Zijn er genealogische standaarden gehanteerd? Zijn de originele documenten (of afbeeldingen daarvan) gecontroleerd? Zijn de transcripties opnieuw gecontroleerd? Of zijn de familieverhalen alleen maar vastgelegd en worden ze gepresenteerd als feiten, zonder gebeurtenissen, datums, namen etc. te checken. Geeft de samensteller verifieerbare bronnen voor de gegevens?
- Een gepubliceerde familiegeschiedenis (of zelfs de geschiedenis van bijvoorbeeld een stad, provincie of staat) kan evenzogoed fouten bevatten, doordat fouten uit voorgaande stambomen blindelings worden overgenomen. Bekijk familiestambomen en familiegeschiedenissen op het internet en ga daarna op zoek naar de gedocumenteerde bronnen die de auteur of samensteller heeft gebruikt. Gepubliceerde verhalen kunnen ook drukfouten bevatten.
- U hebt geluk als uw voorouders brieven, tijdschriften of zelfs dagboeken hebben achtergelaten. Hoewel deze worden beschouwd als een waardevolle primaire bron, moet u er rekening mee houden dat sommige “feiten” over mensen louter zijn gebaseerd op geruchten
- Houd er altijd rekening mee dat bepaalde gebeurtenissen niet nauwkeurig zijn geregistreerd, vooral negatieve gebeurtenissen die slecht voor iemands reputatie zouden kunnen zijn. Dit werkt in twee richtingen: over mensen die toch al een slechte reputatie hebben, kunnen de verhalen almaar worden aangedikt om ze nog kleurrijker te maken.
- Artikelen in tijdschriften voor genealogie of familiegeschiedenis zijn meestal gecontroleerd en onderbouwd met bronnenmateriaal. Toch kan een verhaal gebaseerd zijn op een index of menselijke transcriptie waarin mogelijk fouten zijn geslopen.
Veel websites bieden tegenwoordig gescande afbeeldingen die niet onderdoen voor het originele materiaal. Houd wel altijd in gedachten dat de achterzijde van documenten aantekeningen of commentaren kunnen bevatten die tijdens het scanproces over het hoofd zijn gezien. Probeer altijd aanvullende documenten te gebruiken om gegevens over personen en families te bevestigen.
Als u ondanks al uw inspanningen de informatie niet kunt bevestigen, omdat de bronnen tegenstrijdige gegevens bieden, registreer dan alle bronnen en de gegevens die ze bevatten. Zo kunnen anderen die uw werk bekijken – waaronder uw toekomstige afstammelingen – tenminste zien dat u op de hoogte was van de tegenstrijdige gegevens. In de toekomst kunnen er altijd nog gegevens aan het licht komen om de tegenstrijdigheid op te lossen.
Iedereen met een MyHeritage-stamboom beschikt over onze Consistentie Checker. Dat is een geweldige tool om mogelijke fouten, conflicten en onnauwkeurigheden in uw stamboom op te sporen. Sommige issues behoeven geen uitleg: bijvoorbeeld kinderen die eerder dan hun ouders zijn geboren, broers en zussen die vier of vijf maanden na elkaar zijn geboren, of vrouwen die kinderen hebben gebaard op hun achtste of tachtigste. We kunnen allemaal fouten maken maar de Consistentie Checker kan die voor ons opsporen. De tool waarschuwt ons ook voor andere feiten die met elkaar in tegenspraak zijn. Als de tegenstrijdigheden eenmaal zijn opgelost, zijn de kwaliteit en nauwkeurigheid van onze stambomen verbeterd. Lees meer over deze uiterst nuttige tool op: Online Consistentie Checker.
