Het Nederlandse Kadaster werd opgericht op 1 oktober 1832, hoewel de eigenlijke oorsprong in de Franse tijd ligt. Er was behoefte aan een dergelijke instelling om correcte grondbelastingen (verponding) te kunnen heffen.
Pas tussen 1825 en 1832 werden er over het Koninkrijk der Nederlanden opmetingen gedaan om uiteindelijk alle percelen en gebouwen te waarderen. Deze data werd ondergebracht in de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels (OAT) en Minuutplans. Dit zijn beide onveranderlijke bronnen die alleen de toestand op dat exact moment weergeven.
Alle veranderingen die sinds gebeurd zijn, worden bijgehouden in een hoop andere documenten zoals de kadastrale legger, registers 71, hulpkaarten en veldwerken. Door deze naast elkaar te leggen vindt u een voorraad aan interessante gegevens.
Hoe helpen deze bronnen mijn stamboomonderzoek?
De kadastrale documenten zijn verschillende malen veranderd sinds de inrichting van het Kadaster. Ook vergt het de nodige moeite om alle bronnen naast elkaar te leggen met talloze verwijzingen. Info staat namelijk over verschillende papieren verspreid. Het is aan u om de puzzel in elkaar te steken.
Met het nodige geduld en toewijding komt u meer te weten over de onroerende goederen die uw voorouders in hun bezit hadden. Wie weet ontdekt u dat u afstamt van een grootgrondbezitter, veehouder of tulpenkweker. Om uw onderzoek te beginnen kunt u bijvoorbeeld naar de memories van successie of aangifte der nalatenschap kijken. Deze geven o.a. een overzicht van alle onroerende goederen.
Zoek het register 71 van het perceel in de Kadaster Archiefviewer; zo vindt u de leggerartikelen die aan het perceel gekoppeld zijn. Bij het bekijken van de leggerartikelen ziet u dat uw voorouder inderdaad eigenaar was van het perceel, wat zijn beroep was en zijn officiële woonplaats. Ook zult u zien van welk leggerartikel het perceel afkomstig is.
Als u vast zit bij een bepaalde persoon, kunt u via kadastrale bronnen mogelijk meer info vinden. Door te zien welke onroerende goederen in bezit waren, van wie die verkregen waren en wie deze vervolgens verkreeg, wordt er wellicht nieuw licht geworpen op uw familie-historisch onderzoek.
Waar vind ik deze gegevens?
Een groot deel van de documenten kunt u via de Kadaster Archiefviewer raadplegen. Dit doet u door een abonnement aan te schaffen zodat u dit vanuit huis kunt, maar u kunt ook gratis toegang verkrijgen door langs te gaan bij een van de Regionaal Historische Centra (RHC).
Voor de documenten die niet zijn opgenomen in de Kadaster Archiefviewer, zult u sowieso naar het RHC moeten gaan. Deze instellingen hebben de taak opgelegd gekregen voor het archiveren en beschikbaar stellen van de originelen. U vindt ze in elke provinciehoofdstad van Nederland.
Er zijn wel enkele voorwaarden waaraan u moet voldoen voor u kunt starten met een onderzoek bij het RHC. Het moet een historisch doel hebben, u voert het zelf uit en de resultaten worden aan het Kadaster voorgelegd.
Afbeelding bovenaan: Kadastrale kaart van de gemeente Ambt-Doetinchem, daterend van voor 1885. Bron: Erfgoedcentrum Achterhoek-Liemers; Wikimedia, Creative Commons 3.0 licentie
