Al meer dan twee eeuwen worden er in Nederland belastingen op een erfenis geheven. Dit bekijkt men via de memories van successie waar de baten en lasten van dit nalatenschap worden bijgehouden. Zo heb je weer een volgend stuk in de puzzel van je stamboomonderzoek.
Voor je genealogisch onderzoek heb je verschillende bronnen nodig. Dit verhoogt de authenticiteit en helpt je in veel gevallen ook verder wanneer je vast zit. Een memorie van successie geeft je inzicht in de eigendommen of schulden van je voorouders. Daarnaast kan het je helpen om het testament te vinden.
De memorie van successie
Wanneer iemand is overleden, kunnen erfgenamen een erfenis verwachten. Sinds 1818 wordt dit echter belast door de Nederlandse overheid. De belastingambtenaar stelt dan de memorie van successie op.
De memorie is een overzicht van alle bezittingen en schulden van de overledene. Hier worden de successierechten dan op vastgesteld. Pas vanaf 1878 moet je als kind, kleinkind of achterkleinkind (erfgenaam in rechte lijn) ook successierechten betalen.
Informatie voor je stamboomonderzoek
Wanneer je een memorie van successie raadpleegt, vind je verschillende interessante gegevens om je genealogisch onderzoek verder te helpen. Onderaan in dit artikel geven we je enkele zaken mee waar je op moet letten. Anders kan het zijn dat je het document niet vindt of foutieve info overneemt.
Data in een memorie van successie:
- Naam van de overledene
- Datum en plaats van overlijden
- Uiteenzetting van bezittingen en schulden (met kadastrale gegevens)
- Naam en woonplaats van erfgenamen
- (Datum van het testament)
- (Naam van de notaris waar het testament is opgemaakt)
De gegevens over het testament zijn niet altijd voorzien. Dit komt omdat de overledene mogelijk geen wilsbeschikking heeft opgesteld.
Het kan zijn dat er geen memorie van successie is opgemaakt. Zoals we eerder vermelden, was je oorspronkelijk als erfgenaam in rechte lijn vrijgesteld van belasting. Ook wanneer dit nalatenschap niet meer dan 300 gulden bedroeg, was er geen heffing. In 1878 werd dit bedrag naar 1000 gulden opgetrokken. Daarnaast kun je vanaf dit jaar een meer gedetailleerd document verwachten.
Vind memories
Voor je je bron kunt zoeken, moet je weten wat de laatste woonplaats van de overledene was. Op die manier weet je bij welk kantoor of archief je de memorie van successie zult vinden. Bovendien is het belangrijk om te weten dat er voor 1818 slechts een beperkt aantal van deze documenten is opgesteld. Alleen bepaalde ambtenaren waren belast om belastingen in te vorderen voor het recht op successie.
Na deze datum hangt het af van de provinciale instelling hoe je de memories raadpleegt. Wat wel algemeen vaststaat is dat alle recente documenten nog bij de Belastingdienst berusten. We spreken dan over degene na 1927. Op schriftelijke manier kun je hier toch info over aanvragen.
Zo heeft het Gelders Archief een inventaris van alle memories van successie tussen 1818 en 1900. Je doorzoekt deze op naam. Documenten tot 1927 moet je in de afzonderlijke kantoren gaan zoeken.
In Overijssel kun je terecht bij het HCO om je bron te zoeken. En in Limburg hebben ze bij het RHCL alle documenten tot 1900 geïndexeerd. Voor de jongere memories moet je de studiezaal bezoeken.
Interessante weetjes
Let op deze punten tijdens je onderzoek om fouten te voorkomen.
- Datum van overlijden is niet noodzakelijk gelijk aan de datum waarop de memorie is opgesteld.
- Ook de akteplaats komt niet altijd overeen met de plaats van overlijden.
- Zoals bij veel bronnen zijn de namen letterlijk overgenomen in online indexen. Probeer altijd even een alternatieve spelling als je niet vindt wat je zoekt.
